T.C.
YARGITAY
10. HUKUK DAİRESİ
Esas No.
2008/17495
Karar No.
2010/2142
Tarihi
22.02.2010
İLGİLİ MEVZUAT
506-SOSYAL SİGORTALAR KANUNU ( SSK )/11/2/60
KAVRAMLAR
İŞ KAZASI OLDUĞUNUN TESPİTİ
İŞYERİ DÖNEM BORDROLARI
KOMŞU İŞ YERİ SAHİPLERİ
HİZMET AKDİYLE ÇALIŞMA
ÖZET
DAVACI, GEÇİRDİĞİ KAZANIN, İŞKAZASI OLDUĞUNUN TESPİTİNE KARAR VERİLMESİNİ İSTEMİŞTİR. DAVACININ, DAVALI KURUMA BİLDİRİLEN ÇALIŞMA GÜNLERİ VE KAZA GEÇİRDİĞİ TARİH KESİN OLARAK BELİRLENMELİ, KURUMA ÇALIŞMA BİLDİRİMİ YAPILMAYAN DÖNEMDE KAZA GEÇİRDİĞİNİN TESPİTİ HALİNDE; HİZMET AKDİYLE ÇALIŞMASININ GERÇEKLİĞİNİN BELİRLENEBİLMESİ AMACIYLA, HİZMET AKDİ İLE ÇALIŞMAYI ORTAYA KOYABİLECEK İNANDIRICI VE YETERLİ KANIT OLARAK İŞ YERİNDE TUTULMASI GEREKLİ DOSYA, PUANTAJ KAYITLARI, ÜCRET BORDROLARI, VERGİ DAİRESİNE VERİLEN MUHTASAR BEYANNAMELERİYLE, KURUMDAKİ BELGE VE KAYITLARDAN YARARLANILMALI, MÜFETTİŞ RAPORLARI OLUP OLMADIĞI ARAŞTIRILMALI, DAHA ÖNCE DİNLENİP DE İŞYERİNDE ÇALIŞTIKLARINI BEYAN EDEN TANIKLARIN KAZA TARİHİNDE İŞYERİ DÖNEM BORDROLARINDA YER ALIP ALMADIKLARI BELİRLENMELİ, DİNLENEN TANIKLARIN İŞYERİ DÖNEM BORDROSUNDA YER ALMADIKLARININ TESPİT EDİLMESİ HALİNDE; İŞYERİNİN DAVA KONUSU DÖNEM BORDROSUNDAN SAPTANAN ÇALIŞANLAR İLE, GEREKTİĞİNDE DAVA KONUSU DÖNEMDEKİ KOMŞU İŞ YERİ SAHİPLERİ VE BORDROLARA GEÇMİŞ ÇALIŞANLARIN DA BİLGİ VE GÖRGÜLERİNE BAŞVURULARAK HİZMET AKDİ VE GERÇEK ÇALIŞMA OLGUSU SOMUT VE İNANDIRICI BİLGİLERE DAYALI BİÇİMDE BELİRLENMELİDİR
Davacı, 25.08.1992 tarihinde geçirdiği kazanın, işkazası olduğunun tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, davanın kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davalı Kurumun avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi:
KARAR : Davalılardan işverene ait olan işyerinde 25.08.1992 tarihinde işe alınan, 1992/2. döneminde 6 gün, 3. döneminde 6 gün çalışması davalı Kuruma bildirilen davacı, 25.08.1992 tarihinde işkazası geçirdiğini iddia etmesine karşın, Tekirdağ Devlet Hastanesinin ( tarihsiz ) Tıbbi Müşahade ve Muayene Kağıdında, “Yakınmasının işkazası ( Sol bacakta ağrı, açık yara, kanama ) olduğu, öyküsünün, ( kazanın ) 12.08.1992 saat 18:30 da olduğu ve Hastaneye 20:00 de yattığı” not edilmiş olmasından; davacının çalışmalarının davalı Kuruma bildirildiği dönem ve işkazası geçirdiğini iddia ettiği tarihle, Tekirdağ Devlet Hastanesinin ( tarihsiz ) Tıbbi Müşahade ve Muayene Kağıdının içeriği arasında belirgin çelişki olduğu anlaşılmaktadır.
Davanın yasal dayanaklarından olan 506 sayılı Kanunun 11/A maddesine göre, eldeki davayla ilgili olarak iş kazası;
a- )Sigortalının iş yerinde bulunduğu sırada,
b- )İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla,
Hemen veya sonradan sigortalıyı bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır.
Olayın, işkazası olarak kabul edilebilmesi için;
A- )Olaya, maruz kalan kişinin 506 sayılı Kanunun 2. maddesi anlamında sigortalı olması,
B- )Olayın, 506 sayılı Kanunun 11/A maddesinde sayılı ve sınırlı olarak belirtilen hal ve durumlardan birinde meydana gelmesi koşuldur. Başka bir anlatımla, Olayın, iş kazası sayılabilmesi için iki koşulun birlikte gerçekleşmesi zorunludur.
Sosyal Sigortalar Kurumuna çalışmanın bildirilmediği dönemde olduğu iddia edilen kazanın iş kazası olduğunun tespitine ilişkin davalar, aynı zamanda sigortalılığın tespiti istemini de içerir. Bu halde önce, hizmet akdi ve çalışmayı ortaya koyabilecek inandırıcı ve yeterli kanıtlar aranmalı, Anayasanın 60. maddesinde tanımlanan sosyal güvenlik hakkının niteliği gereği, bu tür davalarda hakim, doğrudan soruşturmayı genişleterek sigortalılık koşullarının oluşup oluşmadığını re’sen belirlemelidir. Eğer, sigortalılık şartı varsa, sonrasında, olayın işkazası olup olmadığı irdelenmelidir.
Açıklanan yasal düzenlemeler çerçevesinde, mahkemece, yapılacak iş, öncelikle; davacının, davalı Kuruma bildirilen çalışma günleri ve kaza geçirdiği tarih kesin olarak belirlenmeli, Kuruma çalışma bildirimi yapılmayan dönemde kaza geçirdiğinin tespiti halinde; hizmet akdiyle çalışmasının gerçekliğinin belirlenebilmesi amacıyla, hizmet akdi ile çalışmayı ortaya koyabilecek inandırıcı ve yeterli kanıt olarak iş yerinde tutulması gerekli dosya, puantaj kayıtları, ücret bordroları, vergi dairesine verilen muhtasar beyannameleriyle, Kurumdaki belge ve kayıtlardan yararlanılmalı, müfettiş raporları olup olmadığı araştırılmalı, daha önce dinlenip de işyerinde çalıştıklarını beyan eden tanıkların kaza tarihinde işyeri dönem bordrolarında yer alıp almadıkları belirlenmeli, dinlenen tanıkların işyeri dönem bordrosunda yer almadıklarının tespit edilmesi halinde; işyerinin dava konusu dönem bordrosundan saptanan çalışanlar ile, gerektiğinde dava konusu dönemdeki komşu iş yeri sahipleri ve bordrolara geçmiş çalışanların da bilgi ve görgülerine başvurularak hizmet akdi ve gerçek çalışma olgusu somut ve inandırıcı bilgilere dayalı biçimde belirlenmelidir. Bu araştırmada; gerekirse; zabıta aracı kılınmalı, elde edilen bilgilerin tanık anlatımlarında belirtilen olgularla örtüşüp örtüşmediği denetlenmelidir.Kaza tarihinde, davacının hizmet akdiyle çalışmasının gerçek olduğu belirlendiği takdirde; davaya konu kazanın ne şekilde meydana geldiği açıklığa kavuşturularak, 506 sayılı Kanunun 11/A maddesinde sayılı ve sınırlı olarak belirtilen hal ve durumlardan birinde meydana gelip gelmediği belirlenmeli ve böylece, hakkında yeterli ve gerekli tüm soruşturma yapılan uyuşmazlık konusu olay, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip, deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Açıklanan maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin eksik araştırma ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi, usûl ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurumun avukatının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 22.02.2010 gününde oybirliğiyle karar verildi.