T.C.
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
Esas No.
2009/17857
Karar No.
2011/43366
Tarihi
15.11.2011
İLGİLİ MEVZUAT
1475-İŞ KANUNU (İK)/14
4857-İŞ KANUNU (İK)/120
KAVRAMLAR
İŞ SÖZLEŞMESİNİN HAKSIZ FESHİ
İŞE İADE DAVASI
KIDEM TAZMİNATI
ÖZET
DAVACI İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI 12.173, 17 TL OLARAK HESAPLANMIŞ İŞVERENCE YAPILAN KISMİ ÖDEMENİN DAVACI İŞÇİ TARAFINDAN BANKADAN ALINDIĞI 07.11.2007 TARİHİNE KADAR İŞLEMİŞ FAİZ HESABI YAPILMIŞTIR. İŞLEMİŞ FAİZ DE ANAPARAYA EKLENEREK YAPILAN ÖDEME TUTAN DÜŞÜLMEK SURETİYLE BAKİYE KIDEM TAZMİNATI BELİRLENMİŞTİR. KIDEM TAZMİNATININ İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ ÜZERİNE KISMEN TAHAKKUK ETTİRİLDİĞİ VE İBRANAME DÜZENLENEREK İŞÇİYE ÖDEME YAPILMAK İSTENDİĞİ, DAVACI İŞÇİ TARAFINDAN İMZADAN İMTİNA EDİLDİĞİ DOSYA İÇİNDE BULUNAN BİLGİ VE BELGELERDEN ANLAŞILMAKTADIR, İBRANAME İLE AYNI TARİH OLAN 09.05.2007 GÜNÜ DAVACI ADINA DAHA ÖNCEDEN AÇILMIŞ BANKA HESABINA TAHAKKUK EDEN KISIM YATIRILMIŞTIR. ÖDEMEYE DAİR DAVACI İŞÇİYE BİLGİ VERİLMEMİŞSE DE, İŞVERENCE DAHA ÖNCEDEN BİLİNEN VE ÜCRET ÖDEMELERİNİN DE YAPILDIĞI BANKA HESABINA ÖDEME YAPILMIŞTIR. DAVACININ BİLİNEN BANKA HESABINA YAPILAN ÖDEME İLE KISMİ ÖDEME GERÇEKLEŞMİŞ OLUP KIDEM TAZMİNATI İŞLEMİŞ FAİZİNİN BANKAYA ÖDEMENİN YAPILDIĞI 09.05.2007 TARİHİNE KADAR HESAPLANMASI GEREKİR. MAHKEMECE BANKAYA YAPILAN ÖDEMENİN İŞÇİ TARAFINDAN ALINDIĞI TARİH OLAN 07.11.2007 TARİHİNE KADAR İŞLEMİŞ FAİZ HESABI İLE YAPILAN ÖDEMENİN FAİZE SAYILMASI SONUCUNDA DAHA FAZLA KIDEM TAZMİNATINA HÜKMEDİLMESİ HATALI OLMUŞTUR.
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı isçi, 01.03.1994 – 28.02.2006 tarihleri arasında davalıya ait işyerinde çalıştığını, iş sözleşmesinin işverence haksız olarak feshedildiğini belirterek kıdem tazminatının, ihbar tazminatının, yıllık izin ücretinin ve ikramiye alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı işveren yazılı cevap dilekçesi vermemiş, duruşmaya davalı temsilcisi gelerek davacının hak ettiği tazminatların ödendiğini savunmuş bu yönde bazı belgeler sunmuştur.
Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, hak kazanılan ihbar ve kıdem tazminatı ile yıllık izin ücreti ve ikramiye için hesap raporu aldırılmış, yapılan ödeme tutan faize sayıldığından işlemiş faiz hesabı ile ödeme düşülerek kalan miktarlar hüküm altına alınmıştır.
Temyiz:
Kararı davalı vekili yasal süresi temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
Davalı işverence kısmen ödenen kıdem tazminatı için işlemiş faiz hesabına esas süre yönünden taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
4857 sayılı iş Kanununun 120 maddesi hükmü uyarınca kıdem tazminatını düzenleyen 1475 sayılı Yasanın 14. maddesi halen yürürlüktedir. Anılan 14. maddenin 11. fıkrası hükmüne göre kıdem tazminatının gününde ödenmemesi durumunda mevduata uygulanan en yüksek faize karar verilmelidir.
Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi halinde bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödenmesi gerektiği 1475 sayılı Kanunun 14/11. maddesinde öngörülmüştür. O halde faiz başlangıcı fesih tarihi olmalıdır. Bu noktada, iş sözleşmesinin ölüm ya da diğer nedenlerle son bulması faiz başlangıcını değiştirmez. Ancak, yaşlılık, malullük aylığı ya da toptan ödeme almak için işyerinden ayrılma halinde 1475 sayılı yasanın 14/3. maddesine göre işçinin bağlı bulunduğu kurum ya da sandığa başvurduğunu belgelemesi şarttır. Bu halde faiz başlangıcı da anılan belgenin işverene verildiği tarih olmalıdır.
Emekliliğe hak kazanma belgesi işverene bildirilmemişse, işverence kıdem tazminatı olarak ilk taksitin ödendiği tarih bakiye kıdem tazminatı için de faiz başlangıcı olmalıdır. Böyle bir taksit ödemesi de olmadığı durumlarda faiz başlangıcı, davanın açıldığı ya da icra takibinin başladığı tarihtir.
İşe iade davası sonrasında işçinin süresi içinde başvurusuna rağmen işverence işe başlatılmadığı tarih fesih tarihi olmakla, kıdem tazminatı bakımından faiz başlangıcı da, işçinin işe alınmayacağının açıklandığı tarih ya da bir aylık işe başlatma süresinin sonudur.
Kıdem tazminatı ödenmekle feri hak olan faiz hakkı da son bulur. Ancak kıdem tazminatının kısmen ödenmesi durumunda son taksit ödeninceye kadar faiz hakkı saklı tutulabilir. Davanın açılması da ihtirazi kayıt anlamındadır.
Kıdem tazminatına uygulanması gereken faizi düzenleyen ilgili hükümde Özel banka ile kamu bankası ayrımı yapılmamıştır. Yasada, “uygulanan en yüksek faiz” sözcüklerine yer verilmiş olmakla sözü edilen faiz oranının uygulanıp uygulanmadığı tespit olunmalıdır. Bankaların belli dönemlerde T. C. Merkez Bankasına uygulayabileceklerini bildirdikleri faiz oranı filen uygulanmış olmadıkça ücret dikkate alınmaz.
Bankaların uyguladıkları faiz oranları bir ya da birkaç aylık veya bir yıllık vadelerle belirlenmektedir. Bunlardan en uzun vade bir yıl olup, en yüksek faiz oranı da bir yıllık mevduata uygulanmaktadır. Bu durumda kıdem tazminatı için uygulanması gereken faiz, ödeme gününün kararlaştırıldığı ya da temerrüdün gerçekleştiği zamanda bankalarca bir yıllık mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı olmalıdır. Aynı miktar için ikinci yılın başlangıcındaki en yüksek banka mevduat faizinin belirlenerek uygulanması, gecikme daha da uzunsa takip eden yıllar için de aynı yönteme başvurulması gerekir. Yıl içinde artan ve eksilen faiz oranları dikkate alınmaz. Yıllar itibarıyla faiz oranları değişebileceğinden kararda faiz oranının gösterilmemesi gerekir.
Dava dilekçesinde belli bir faiz oranı ya da başka bir faiz türü gösterilmişse, HUMK.’nun 74. maddesi uyarınca istekle bağlılık kuralından hareket edilerek bu faiz oranını aşmayacak şekilde faize karar verilmelidir.
Kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesini kabul eden işçi, bu konuda iradesinin fesada uğratıldığını ileri sürüp kanıtlamadığı sürece faiz hakkından vazgeçmiş sayılır. Taksitlerin zamanında ödenmesi durumunda ayrıca faize hak kazanılamaz. Bu konuda daha sonraki taksitlerin ödemesi sırasında ihtirazı kayıt ileri sürülmesinin sonuca bir etkisi yoktur. Ancak, taksitlerden bir ya da bazılarının gününde ödenmemesi durumunda hak kazanılan kıdem tazminatının tamamı için faize karar verilmelidir, işçinin taksitli ödemeyi öngören ödeme planını kabulü, ancak taksitlerin gününde ödenmesi halinde işveren yararına sonuç doğurur. Taksitler gününde ödenmediğinde işçinin taksitli ödeme anlaşmasıyla bağlı olduğunda söz edilemez, işçi, işverence anlaşmaya uyulacağı varsayımı ile taksitli ödemeyi kabul etmiş sayılmalıdır. İş Hukukunda işçi yararına yorum ilkesi de bunu gerektirir. Böyle olunca kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesini öngören anlaşmanın işverence ihlali halinde işçi, kıdem tazminatının tamamı için fesih tarihinden itibaren faize hak kazanır. Daha önce yapılan ödemeler de Borçlar Kanununun 84. maddesi uyarınca öncelikle faize ve masraflara sayılmalıdır.
Kıdem tazminatı gecikme faizi niteliği itibarıyla bir faiz olmakla faize faiz yürütülmesi mümkün olmaz. Dairemiz kararları bu yönde kökleşmiştir. (Yargıtay 9-HD. 27.6.2005 gün 2005/19196 E, 2005/22752 K.). Faiz alacağı başlı başına icra takibi ya da davaya konu olmuş olsa dahi, faiz niteliğini kaybetmediğinden ayrıca faize hak kazanılamaz
Somut olayda davacı işçinin kıdem tazminatı 12.173, 17 TL olarak hesaplanmış işverence yapılan kısmi ödemenin davacı işçi tarafından bankadan alındığı 07.11.2007 tarihine kadar işlemiş faiz hesabı yapılmıştır. İşlemiş faiz de anaparaya eklenerek yapılan ödeme tutan düşülmek suretiyle bakiye kıdem tazminatı belirlenmiştir.
Kıdem tazminatının iş sözleşmesinin feshi üzerine kısmen tahakkuk ettirildiği ve ibraname düzenlenerek işçiye ödeme yapılmak istendiği, davacı işçi tarafından imzadan imtina edildiği dosya içinde bulunan bilgi ve belgelerden anlaşılmaktadır, ibraname ile aynı tarih olan 09.05.2007 günü davacı adına daha önceden açılmış banka hesabına tahakkuk eden kısım yatırılmıştır. Ödemeye dair davacı işçiye bilgi verilmemişse de, işverence daha önceden bilinen ve ücret ödemelerinin de yapıldığı banka hesabına ödeme yapılmıştır. Davacının bilinen banka hesabına yapılan ödeme ile kısmi ödeme gerçekleşmiş olup kıdem tazminatı işlemiş faizinin bankaya ödemenin yapıldığı 09.05.2007 tarihine kadar hesaplanması gerekir. Mahkemece bankaya yapılan ödemenin işçi tarafından alındığı tarih olan 07.11.2007 tarihine kadar işlemiş faiz hesabı ile yapılan ödemenin faize sayılması sonucunda daha fazla kıdem tazminatına hükmedilmesi hatalı olmuştur.
F) Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebeple BOZULMASINA, Davalı yararına takdir edilen 825.00 TL.duruşma avukatlık parasının karşı tarafa yükletilmesine, peşin alman temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 15.11.2011 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.