Türkiye PYD/YPG ile ilgili tutumunu kendi hukuk anlayışı çerçevesinde “angajman kuralları”na dayandırarak haklı ve meşru görüyor ancak bu konuda uluslararası toplumu ikna edemiyor.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) üyeleri 16 Şubat tarihinde Türkiye’nin Suriye’ye yönelik olarak sürdürdüğü top atışlarından endişe duyduklarını ifade ettiler ve Türkiye’yi uluslararası hukuka uymaya davet ettiler. Türkiye’nin böyle bir uyarıyla karşılaşması en hafif tabiriyle üzüntü vericidir. Neden böyle oldu ve BMGK’nin çağrısı ne anlama gelmektedir, bakalım.
Suriye hükümeti Türkiye’nin Suriye topraklarındaki bazı hedeflere top atışında bulunması üzerine Türkiye’nin bu davranışını protesto eden mektubu Güvenlik Konseyi üyelerine göndermişti. BMGK’nin daimi üyesi olan Rusya da Konseyi bu konuyu görüşmeye davet etti. BMGK’nin beşi daimi üye olmak üzere toplam onbeş üyesi gündeme getirilen bu konuyu kendi aralarında görüştüler. Görüşmenin sonunda Güvenlik Konseyi’ne dönem başkanlığı yapmakta olan Venezuela Büyükelçisi içeride görüşülen konu ve görüşmenin sonuçları hakkında açıklamalarda bulundu.
Venezuela Büyükelçisi “BMGK’nin tüm üyelerinin Türkiye’nin Suriye topraklarındaki bazı bölgelere top atışında bulunmasından endişe duyduklarını ve Türkiye’yi uluslararası hukuka uymaya davet etmeyi kararlaştırdıklarını” ifade etti. Büyükelçi devamla “kendi ülkesi Venezuela dahil, bazı ülkelerin Suriye’de sürdürülen barış görüşmelerine Kürtlerin de dahil edilmesi gerektiğini ifade ettiklerini, Türkiye’nin ise bu durumu kendi açısından endişe kaynağı olarak gördüğünü, Kürtlerin sahada terörist unsurlara karşı mücadele verdiklerini, bunun da herkes için önem taşıdığını” sözlerine ekledi.
Bu açıklamalar BMGK tarafından alınmış bir karar değildir. Konsey üyeleri bu gibi konuları ele aldıktan sonra kendi aralarında bir görüşe varırlar. Bu görüşü uluslararası hukuk bakımından ilgili ülkenin uyması gereken bir Konsey Kararı’na dönüştürmeye gerek duymazlarsa Konseyin dönem başkanının gerekli açıklamayı Konsey adına yapmasını isterler. Venezuela Büyükelçisi’nin de yaptığı budur.
Bu açıklamalarda, Konseyin dönem Başkanı içerideki görüşmelerin havasını, sonucunu ve mutabakatın oybirliği içinde sağlanıp sağlanmadığını duyurur. Her ne kadar bir BMGK kararıyla karşı karşıya olmasak da, Konsey Başkanı tarafından dile getirilen görüşler Türkiye hakkında uluslararası toplumda nasıl bir kanaat olduğuna yeterince ışık tutuyor.
Açıklamada vurgulanan unsurlara bakınca şunları görüyoruz. Konsey üyeleri bir ağızdan Türkiye’nin “Suriye topraklarında bazı hedeflere top atışında bulunmasından endişe duyduklarını” ve “Türkiye’yi uluslararası hukuka uymaya davet etmeyi kararlaştırdıklarını” dile getirmişler. Bu da şu anlama gelmektedir: Türkiye Suriye’nin belli bölgelerinde otorite boşluğu görse dahi, uluslararası toplum, Birleşmiş Milletler ve onun karar organında oturan onbeş devlet Suriye’yi egemen bir ülke olarak görmeye devam etmektedirler. Başka bir ülkeden bu ülkenin topraklarına yapılan top atışlarını da uluslararası hukuka aykırı bir davranış olarak kabul ediyorlar.
Türkiye PYD/YPG ile ilgili tutumunu kendi hukuk anlayışı çerçevesinde “angajman kuralları”na dayandırarak haklı ve meşru görüyor ancak bu konuda uluslararası toplumu ikna edemiyor. Ne yapmalı? Kalkıp üyesi olduğunuz ve dünyanın en önemli Uluslararası Örgütü olan Birleşmiş Milletler’e kimden yana olduğunu soracak değilsiniz herhalde.
Diyelim ki ABD, Rusya, İran, Suriye’de IŞİD’e karşı mücadele veren uluslararası koalisyonun bütün üyeleri Türkiye’nin PYD konusundaki tutumunu haklı ve meşru görmüyorlar. Bu onların kusurudur diyebilirsiniz. Bunu “değerli yalnızlık” kavramıyla açıklamaya da çabalayabilirsiniz. Kimi ikna edersiniz orası bilinmez, ama iş Birleşmiş Milletler tarafından böyle bir uyarı almaya gelmişse o zaman en azından uluslararası hukukun ihmali söz konusudur. Bu ihmal yalnızlığı birkaç defa katlar. Böyle bir yalnızlığın değerini belirleyecek bir ölçü birimi de tedavülde yoktur.
Bu uyarı daha beş yıl önce aynı Güvenlik Konseyi’nin daimi olmayan üyesi olarak iki yıl boyunca başarılı bir görev yürüten Türkiye’nin aradan geçen beş yılın sonunda gelmiş olduğu içler acısı durumu da gözler önüne seriyor. Nereden nereye…Türkiye Güvenlik Konseyi üyesi olduğu sıralarda uluslararası hukuk kurallarının layıkıyla uygulanıp uygulanmadığının gözeticisi olduğu bir konumdan bugün aynı görevi yapanlar tarafından uyarıldığı bir konuma indirgenmiştir. Bu gidiş kötüdür. Türkiye’nin BMGK üyeliğine 2015-2016 dönemi için yeniden aday olduğunda yeterli destek alamayarak seçilmemesi ve hayal kırıklığına uğramasının nedenlerinden biri de belki bu kötü gidiştir. Demek Türkiye uluslararası topluma hukuka olan saygısı bakımından yeterli güveni veremiyor.
Son yıllarda dünya çok karmaşık ve içinden çıkılmaz sorunlarla karşı karşıya. Mevcut uluslararası hukuk sistemini ve uluslararası örgütleri yetersiz görebilirsiniz. Ancak bu gerekçe ileri sürülerek tek taraflı ve dayatmacı hareketleri meşru göstermeye çalışan bir davranışa yol açılmaması, dolayısıyla uluslararası hukuku daha da aşındıran olumsuzluklara fırsat verilmemesi gerekir. Sorunların çözümünde Birleşmiş Milletler’i devre dışı bırakan, bazı devletlerin kendi başlarına ya da ideolojik açıdan kendilerine yakın devletlerle ittifaklar oluşturarak kalkıştıkları eylemler sorunu çözmek yerine daha da karmaşık hale getirir. Hele bu tür müdahaleleri insan haklarını koruma iddiasıyla yaptığınız takdirde o insan haklarının asıl güvencesi olan uluslararası hukuku daha fazla yıpratmış, zedelemiş ve onarılmaz bir hale sokmuş olursunuz.
Türkiye Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin yaptığı çağrıya kulak asmalı, uluslararası toplum gözünde kendi tarif ettiği bir hukuk anlayışını uygulayan bir ülke algısı oluşturmamalıdır. Aksi takdirde Suriye’de haklı olduğumuz konularda dahi zemin kaybetmeye ve Suriye sorununun çözümünde bir ortak değil bir köstek olarak algılanmaya devam etmemiz kaçınılmazdır. Uluslararası hukuku ihlal de etseniz ihmal de etseniz sonuç aynı olacaktır.
Kaynak : http://www.radikal.com.tr/yazarlar/unal-cevikoz/uluslararasi-hukuk-ve-turkiye-ihlal-mi-ihmal-mi-1512917/