İş hukuku kapsamında işçi hak ve yükümlülüklerinin yanı sıra işverenin hakları da belirlenmiştir. İş yerinde çalışanların disiplinsiz davranışları ya da iş yerinin kurallarına aykırı hareket etmeleri halinde işten çıkarılmaları gündeme gelebilir. Çalışanların işten çıkarılması için yazılı uyarı ve tutanaklar önemli rol oynar. Ancak işçinin kaç tutanakla işten çıkarılacağı sorusu, somut olayın özelliklerine, disiplin yönetmeliğine ve yasal prosedürlere göre değişiklik gösterir.
Tutanak Nedir ve Neden Önemlidir?
Tutanak, iş yerinde işçi tarafından işlenen disiplin ihlallerinin kaydedildiği belgedir. İşçinin ihlal ettiği kural, olayın tarihi ve tanıkların ifadesi gibi bilgiler tutanakta yer alır. İşveren, işçinin tutum ve davranışlarının iş akdini tehlikeye soktuğunu belgelemek için tutanak tutar. Tutanak, işverenin elindeki en önemli delildir ve iş akdinin geçerli sebeple feshedilmesini sağlar.
Tutanak Sayısı ve İş Akdinin Feshi
İşçilerin kaç tutanakla işten çıkarılabileceği konusunda belirli bir sayı şartı bulunmamaktadır. İş Kanunu’na göre, işçinin disiplinsiz davranışları devam ediyorsa, işveren belirli sayıda tutanak düzenledikten sonra fesih yoluna gidebilir. Genellikle bu sayı, iş yerinin iç yönetmeliğine göre değişir, ancak yaygın uygulamalarda 3-4 tutanak sonrasında iş akdinin feshi düşünülebilir.
Bazı ağır ihlal durumlarında (örneğin hırsızlık, saldırganlık gibi) tek bir tutanak dahi iş akdinin feshi için yeterli olabilir. Ancak disiplin ihlali sürekli ve tekrarlı ise, işveren işçiyi uyararak ve bu uyarıları tutanakla kayıt altına alarak iş akdini feshetme hakkına sahip olur.
Hangi Durumlarda Tek Tutanak Yeterlidir?
İş yerinde ciddi bir suç ya da etik olmayan davranış söz konusu ise işveren tek bir tutanakla işçiyi işten çıkarabilir. İş Kanunu’nun 25. maddesi uyarınca “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık” durumunda işveren, işçiyi tek bir tutanakla işten çıkarma hakkına sahiptir. Buna örnek olarak; iş yerinde alkol veya uyuşturucu madde kullanmak, işverene ya da diğer çalışanlara saldırıda bulunmak gibi durumlar gösterilebilir.
Uygulamada Disiplin Süreci Nasıl İşler?
İlk Uyarı: İşçi, kural ihlali yaptığında sözlü veya yazılı olarak uyarılır. Bu uyarı, işçinin düzelmesi için bir fırsat niteliğindedir.
Tekrarlanan İhlaller: İşçi aynı ihlali tekrarlarsa işveren bu durumu tutanakla kayıt altına alır. Uyarılar tutanaklara dönüştürülerek işçinin dosyasına eklenir.
Disiplin Kurulu: Bazı iş yerlerinde disiplin kurulu kararları önemlidir. Kurul, işçinin ihlallerini değerlendirerek işten çıkarma sürecini belirler.
İş Akdinin Feshi: Disiplin süreçleri sonunda işveren, belirlenen prosedürleri izleyerek işçinin iş akdini feshedebilir.
İşçinin Tutanak Hakkında Hakları
İşçi, hakkında tutulan tutanağın gerçeğe aykırı olduğunu düşünüyorsa bu tutanağa itiraz etme hakkına sahiptir. İşçi, bu konuda yazılı açıklama yapabilir veya tutanağı kabul etmediğini belirten bir imza atabilir. Eğer işçi işten çıkarıldıktan sonra haksız bir fesihle karşı karşıya kaldığını düşünüyorsa, işe iade davası açarak hukuki yollardan hakkını arayabilir. Bu davada, işverence düzenlenen tutanakların geçerliliği mahkeme tarafından incelenir.
Sonuç
İşçi, belirli bir sayıdaki tutanak sonucunda işten çıkarılabileceği gibi, tek bir ciddi ihlal durumunda da iş akdinin feshi söz konusu olabilir. İş Kanunu ve iç yönetmeliklere uygun hareket eden işverenler, işten çıkarma sürecinde disiplinli bir yol izleyerek haksız fesih riskini en aza indirir. İşçinin haklarının korunması ve sürecin hukuka uygun olarak yürütülmesi adına uzman bir iş hukuku avukatından destek almak önemlidir.