T.C.
YARGITAY
10. HUKUK DAİRESİ
Esas No.
2008/15850
Karar No.
2009/18966
Tarihi
21.12.2009
İLGİLİ MEVZUAT
1479-ESNAF VE SANATKARLAR VE DIGER BAGIMSIZ ÇALISANLAR SOSYAL SIGORTALAR KURUMU KANUNU (BAĞ-KUR )/41/43
2926-TARIMDA KENDİ ADINA VE HESABINA ÇALIŞANLAR SOSYAL SİGORTALAR KANUNU/2/23/3/E.3
KAVRAMLAR
ÖLÜM AYLIĞI
İŞ KAZASI
TARIMSAL FAALİYET SIRASINDA ÖLÜM
ÖZET
ÖLÜM AYLIĞI BAĞLANMASI TALEBİNDE BULUNULAN 18.07.2006 GÜNLÜ BAŞVURU TARİHİ İTİBARİYLE 2926 SAYILI KANUN’UN ÖLÜM SİGORTASINDAN AYLIK BAĞLANMA ŞARTLARI BAŞLIKLI 23. MADDESİNİN 02.08.2003 GÜNLÜ RESMİ GAZETE’DE YAYINLANARAK YÜRÜRLÜĞE GİREN 4956 SAYILI KANUN’UN 56. MADDESİYLE İPTAL EDİLMİŞ, AYNI YASA’NIN 54. MADDESİYLE 2926 SAYILI KANUN’A EKLENEN EK 3. MADDE İLE 1479 SAYILI KANUN’UN BAZI MADDELERİNİN 2926 SAYILI KANUN’A TABİ SİGORTALILAR HAKKINDA DA UYGULANACAĞININ ÖNGÖRÜLMÜŞ OLMASI KARŞISINDA VE “SİGORTALI İKEN GEÇİRDİĞİ İŞ KAZASI VEYA MESLEK HASTALIĞI SONUCU ÖLENLER İÇİN PRİM ÖDEME SÜRESİ ARANMAYACAĞI” YOLUNDAKİ 1479 SAYILI KANUN’UN 41/SON VE 43/SON MADDELERİ DİKKATE ALINARAK DAVACIYA 01.08.2006 TARİHİNDEN GEÇERLİ OLMAK ÜZERE ÖLÜM AYLIĞI BAĞLANMASI GEREKTİĞİNİN TESPİTİNE KARAR VERİLMESİ GEREKİRKEN, EKSİK İNCELEME VE YANILGILI DEĞERLENDİRME SONUCU YAZILI ŞEKİLDE KARAR VERİLMESİ, USUL VE YASAYA AYKIRI OLUP, BOZMA NEDENİDİR
Davacı, eşi Ahmet’in 2926 sayılı Kanun kapsamında Tarım Bağ-Kur sigortalısı iken 02.02.1989 tarihinde iş kazası sonucu vefat ettiğini belirterek kendisine ölüm aylığı bağlanmasına karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece; 2926 sayılı Kanun’da iş kazası ve meslek hastalığı sigortasına yer verilmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün, davacı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve tetkik hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi:
KARAR : Davacının murisi Ahmet’in, Tarım Bağ-Kur sigortalısı olarak, 7883 … … sicil sayısı ile 01.07.1988 tarihinde tescil edildiği, 26.09.1988 tarihinde 64.000 lira prim ödedikten sonra 02.02.1989 tarihinde İş kazası sonucu vefat ettiği, davacının 12.01.1990 günlü başvurusunun, Bağ-Kur Bursa İl Müdürlüğümün 29.01.1990 ve 05073 sayılı yazısı İle “sigortalı Ahmet’in 02.02.1989 tarihinde iş kazası sonucu vefat ettiğinin anlaşıldığı, ancak 2926 sayılı Kanun’a göre ölüm aylığı bağlanabilmesi için sigortalının ölüm tarihinde 1 tam yıl prim ödemiş olması gerektiği, murisin ise 7 ay 1 günlük sigortalılığının bulunduğu” gerekçesiyle reddedildiği, davacının 18.07.2006 tarihli başvurusunun da SGK ( devredilen Bağ-Kur ) Bursa İl Müdürlüğü’nün 11.01.2007 gün ve 274370 sayılı yazısı ile yine aynı gerekçeyle reddedildiği dava dosyasındaki bilgi ve belgelerden açıkça anlaşılmaktadır.
Bağ-Kur Bursa İl Müdürlüğü’nün 22.05.1990 gün ve 24701 sayılı yazısı ile Ahmet’in hak sahiplerine toptan ödeme yapılması İçin T.H… Bankası O… Şubesi Müdürlüğü’ne talimat verildiği, aynı yazının bilgi için davacı Nuriye’ye de yazıldığı ancak bu toptan ödeme yazısının Nuriye’ye tebliğ edildiğine dair belgenin, ayrıca toptan ödemenin yapıldığına dair ödeme makbuzunun dosya içinde bulunmadığı, davacının; yeniden ölüm aylığı bağlanmasını isteyen 18.07.2006 günlü dilekçesinde yapılan toptan ödemeyi almadığını bildirmesi üzerine Kurumca toptan ödemenin alındığının belgelenemediği gibi H… Bankası Şube Operasyonları Daire Başkanlığı’nın 09.11.2006 günlü, H… Bankası O… Şubesi’nin 09.01.2007 günlü cevabi yazılarında Banka Arşiv Yönetmeliği’ne göre 10 yılı geçen kayıtların imha edilmesi nedeniyle toptan ödeme yapılıp yapılmadığına dair bilgi bulunmadığının bildirilmiş olmasına göre toptan ödemenin yapılmadığının kabulü gerekir.
Dava; 2926 sayılı Kanun kapsamında Tarım Bağ-Kur sigortalısı olan Ahmet’in ölümü ile sonuçlanan olayın iş kazası olduğunun ve sigortalının eşi olan davacıya ölüm aylığı bağlanması gerektiğinin tespiti istemine ilişkin olup, öncelikle sigortalının ölümü ile sonuçlanan olayın iş kazası olduğunun tespitine ilişkin istem yönünden; bu talebin yasal dayanağını oluşturan 2926 sayılı Kanun’un 2 ve 3. maddelerinin incelenmesi gerekir.
Anılan Kanun’un 2. maddesi uyarınca; Kanunla veya kanunların verdiği yetkiye dayanılarak kurulan sosyal güvenlik kuruluşları kapsamı dışında kalan ve herhangi bir işverene hizmet akdi İle bağlı olmaksızın 3. maddenin ( b ) bendinde tanımlanan tarımsal faaliyetlerde bulunanlar, bu Kanuna göre sigortalı sayılırlar. Atıfta bulunulan 3. maddenin “g” bendinde; “iş kazası”; “tarımsal faaliyetleri dolayısıyla sigortalıları hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olay” olarak tanımlanmıştır. Maddenin “b” bendinde ise “Tarımsal Faaliyette Bulunanlar”; “Kendi mülkünde, ortaklık veya kiralamak suretiyle başkalarının mülkünde, kamuya mahsus mahallerde ekim, dikim, bakım, üretim, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veya doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle bitki, orman, hayvan ve su ürünlerinin üretimini, avlanmasını, avcılar ve yetiştiriciler tarafından muhafazasını, taşınmasını sağlayanları veya bu ürünlerden sair bir şekilde faydalanmak suretiyle kendi adına ve hesabına faaliyette bulunanlar” olarak ifade edilmiştir.
2926 sayılı Kanun’a tabi zorunlu Tarım Bağ-Kur sigortalıları yönünden olayın iş kazası olarak kabulü için Kanunda yer alan iş kazası tanımındaki unsurların gerçekleşmesi, diğer bir anlatımla, sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça zarara uğratan olayın “tarımsal faaliyetler dolayısıyla” meydana gelmiş olması gereklidir.
Tarımsal faaliyet kavramına giren faaliyetler, Kanunda; kendi mülkünde, ortaklık veya kiralamak suretiyle başkalarının mülkünde, kamuya mahsus mahallerde ekim, dikim, bakım, üretim, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veya doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle bitki, orman, hayvan ve su ürünlerinin üretimini, avlanmasını, avcılar ve yetiştiriciler tarafından muhafazasını, taşınmasını sağlayanları veya bu ürünlerden sair bir şekilde faydalanmak suretiyle kendi adına ve hesabına faaliyet olarak tanımlanmıştır.
Öte yandan, iş kazası tanımında yer alan “dolayısıyla” kelimesinin ifade ettiği anlamın da açıklanması gerekmektedir. “Dolayısıyla” kelimesi; “sebebiyle, yüzünden, …den dolayı” anlamlarını içermektedir. Bu açıklamanın ışığında, sigortalının arızaya uğradığı olayın iş kazası olarak kabulü için tarımsal faaliyet sebebiyle, tarımsal faaliyet yüzünden ve diğer bir anlatımla tarımsal faaliyetten dolayı meydana gelmiş olması gerekli ve zorunludur. ( HGK 14.10.2009 gün ve 2009/10-374-437 sayılı kararı )
Somut olayın incelenmesinde; sigortalının ölümü ile sonuçlanan zararlandırıcı sigorta olayının, sigortalının, kendisine ait traktörle %35-40 derece eğimli tarlanın karlı ve buzlu havada sürülmesi sırasında kayan traktörün altında kalıp ölmesi şeklinde meydana geldiğinin çekişmesiz bulunmasına göre, ölümün; tarımsal faaliyet dolayısıyla meydana gelen iş kazası olduğunun kabulü gerekir.
Ölüm aylığı bağlanması talebinde bulunulan 18.07.2006 günlü başvuru tarihi itibariyle 2926 sayılı Kanun’un ölüm sigortasından aylık bağlanma şartları başlıklı 23. maddesinin 02.08.2003 günlü Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 4956 sayılı Kanun’un 56. maddesiyle iptal edilmiş, aynı Yasa’nın 54. maddesiyle 2926 sayılı Kanun’a eklenen ek 3. madde ile 1479 sayılı Kanun’un bazı maddelerinin 2926 sayılı Kanun’a tabi sigortalılar hakkında da uygulanacağının öngörülmüş olması karşısında ve “sigortalı İken geçirdiği iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölenler için prim ödeme süresi aranmayacağı” yolundaki 1479 sayılı Kanun’un 41/son ve 43/son maddeleri dikkate alınarak davacıya 01.08.2006 tarihinden geçerli olmak üzere ölüm aylığı bağlanması gerektiğinin tespitine karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle ( BOZULMASINA ), temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 21.12.2009 gününde oybirliğiyle karar verildi.